بررسی آت اکولوژی گونه مرتعی Astragalus effusus در مراتع استان آذربایجان غربی

مطالعة رفتار اکولوژیکی گیاهان به­عنوان عناصر اصلی اکوسیستم و ویژگیهای رویشگاهی آنها گامی اساسی در جهت یافتن راه­حلهای مناسب برای حفظ، اصلاح و احیاء این بخش مهم از منابع طبیعی تجدید شونده است. گیاه مرتعیAstrgalus effusus  متعلق به خانوادة بقولات و از گیاهان خوشخوراک و دائمی مناطق نیمه­استپی است. به‌منظور مطالعه آت­اکولوژی این گونه، ابتدا رویشگاههای آن در استان مشخص شد؛ سپس ویژگیهای رویشگاهی شامل پستی و بلندی، اقلیم و خاک تعیین گردید. گونه‌های همراه، چگونگی حضور گونه مورد مطالعه در پوشش گیاهی، سیستم ریشه، فنولوژی، ارزش رجحانی و آفات گیاه نیز بررسی شد. نتایج بدست­آمده نشان می­دهد که این گونه در تمامی حوزه­های آبخیز استان از ارتفاع 3579-800 متر از سطح دریای آزاد و در تمامی جهات جغرافیایی دیده می‌شود. میانگین بارندگی در این رویشگاهها 223 تا 362 میلی­متر برآورد شد. متوسط درجه حرارت سالانه ازحداقل 6/9 تا 13 درجه سانتی­گراد متفاوت است. مطالعات خاکشناسی نشان داد که این گونه بهترین رشد را در خاکهای با بافت متوسط از شنی­لومی تا لومی­رسی با اسیدیتة 04/8-04/7 و هدایت­الکتریکی 54/0- 4/0دسی­زیمنس بر متر داشت. بررسی نحوه حضور گونه مورد نظر در پوشش گیاهی رویشگاههای مختلف آن نشان داد که پوشش تاجی این گونه 4-2 درصد، تراکم 24000-7000 پایه در هکتار و فراوانی آن 70-50 درصد می­باشد. از گونه­های همراه می­توان به گونه­هایBromus tomentellus ، Onbrychis cornuta، Thymus kotschyanus وAchillea millefolium  اشاره کرد. این گونه در منطقه گل آدم سلماس (با ارتفاع 2000 متراز سطح دریا) رشد اولیه خود را از اواسط فروردین شروع نموده و تا اواسط اردیبهشت­ماه به رشد رویشی خود ادامه می­دهد، اواسط خرداد، ‌اواخر تیر و اواخر مردادماه به­ترتیب زمان گلدهی، رسیدن بذر و ریزش بذر می­باشد. در منطقه پلدشت با ارتفاع800 متر از سطح دریا، مراحل فنولوژی حدود 20 تا 25 روز زودتر از منطقه گل آدم اتفاق می­افتد. این گونه جزو گیاهان راست­ریشه بوده و گسترش ریشه آن تا سه متر در روستای دول پمو حوزة آبخیز مهاباد بررسی شده است. این گونه فاقد هر گونه مادة سمی است و علوفة بهاره مناسبی برای دامها محسوب می­شود.